امواج مغزی چیست و چه کاربردی دارد؟
مغز ما از میلیون ها نورون تشکیل شده است که وظیفه انتقال پیام های عصبی را بر عهده دارند.
امواج مغزی بوسیله سلول هایی به نام نورون ها ساخته می شوند. نورون ها با تغییرات الکتریکی با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.
ما می توانیم این تغییرات الکتریکی را در شکل امواج مغزی ببینیم.
این نورون ها به وسیله ی امواجی که به امواج مغزی معروفند پیام ها را مخابره می‌کنند.
هر زمان که در احساسات یا حالات کلی ما تغییری ایجاد می شود، نحوه انتقال این پیام ها هم تغییر می‌کند.
زمانی که امواج آهسته در جریان اند ما معمولا احساس خستگی داریم و بالعکس زمانی که امواج سریعتر در جریان هستند ما انرژی بیشتری را درون بدن خود حس می کنیم و سرحال تر هستیم.
امواج مغزی را چه کسی کشف کرد؟
هانس برگر روانشناس و دانشمند آلمانی در زمینه فیزیولوژی اعصاب بود.
او فعالیت های زیادی در زمینه شناخت بیشتر ذهن و مغز انجام داده است.
در طی تحقیقاتش متوجه شد بخش های مختلف مغز ارتعاشات و سیگنال های عصبی مخصوص به خود را ساطع می کنند این کشف به ساخت دستگاهی برای ضبط امواج مغزی در سال 1924 منجر شد.
دسته بندی امواج مغزی بر اساس فرکانس
امواج مغزی بر اساس فرکانس به دسته های:
- آلفا
- تتا
- دلتا
- گاما
- بتا
تقسیم می شوند.
هر یک از امواج مغزی مسئول کنترل و اثر گذاری بر بخشی از عملکرد های ذهنی، هیجانی و رفتاری انسان است.
هر چه فعالیت قشر مغز بیشتر باشد فرکانس امواج مغز بیشتر خواهد بود.
بیشترین فرکانس مغز در هنگام بیداری و کمترین فرکانس در حالت کما و بی هوشی دیده می شود.
نواحی مختلف مغز مسئول ارتعاش نوعی موج با فرکانس مشخصی هستند که برای هر فرد متفاوت است.
در ادامه به بررسی هر کدام از این امواج می پردازیم و به این سوال پاسخ میدهیم که امواج مغزی چیست و چرا آگاهی از امواج مغزی مهم است؟
دلیل پرداختن به مبحث امواج مغزی این است که با دانستن خاصیت های این امواج می‌توانیم از قدرت نامحدود مغزمان در مسیر رسیدن به خواسته ها و موفقیت، استفاده کرده و سرعت پیشرفت خودمان را افزایش دهیم.
امواج مغزی آلفا
موج آلفا ما را در انجام کارهای روزمره تصمیم گیری، یادگیری و تفکر یاری می دهد.
این موج خودآگاه ما را در حالت فعال و کنونی هشیار نگه می دارد. انواج آلفا سبب دستیابی به عملکرد بهینه، کاهش اضطراب، تقویت سیستم ایمنی ، تفکر مثبت و یکپارچگی ذهن و بدن، تعادل هیجانی، درون اندیشی و ایجاد احساس سرخوشی و آگاهی درونی می شود.
زمانی که چشمان خود را می‌بندید و در وضعیت آرامش کامل ذهنی، جسمی و روحی قرار می‌گیرید، امواج مغزی وارد فرکانس موج آلفا می‌شوند.
فرکانس این موج نصف فرکانس امواج بیداری کامل یعنی حدوداً بین ۸ تا ۱۲ سیکل در ثانیه است.
بهترین زمان برای درک بهتر این امواج مغزی زمانی است که در حالت خواب و بیداری هستید.
در هر بار خوابیدن این امواج را دو بار تجربه خواهید کرد؛ یک‌بار لحظاتی قبل از خواب و یک‌بار لحظاتی بعد از بیدار شدن.
طول زمانی که مغز بر روی این فرکانس تنظیم می‌شود بسیار کوتاه و زودگذر است.
اهمیت موج آلفا
در میان تمامی امواج مغزی، موج آلفا از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا علی‌رغم زمان کوتاه آن، در این فرکانس، ضمیر خودآگاه ما خاموش شده و ضمیر ناخودآگاه ما در دسترس قرار می‌گیرد و ما می‌توانیم آن را برنامه‌ریزی کنیم.
همچنین در این فرکانس هردو نیمکره مغز فعالیت دارند و دارای بهره هوشی بالاتری هستیم لذا یادگیری و القا پذیری در ما بیشتر می‌شود.
چون در این فرکانس ضمیر خودآگاه خاموش شده است، اطلاعاتی که وارد مغز می‌شوند بدون پردازش و به‌دوراز هرگونه فیلتر شدن در آن جای می‌گیرند.
در مراقبه‌ها با انجام تکنیک‌های مختلف امواج مغزی را به این فرکانس هدایت می‌کنند تا بتوانند با تلقینات آرامش‌بخش یا جملات تأکیدی بر روی ضمیر ناخودآگاه تأثیرگذاری کنند.
اگر در حالت بیداری کامل (زمانی که بر روی موج بتا هستید) تمام توجه و تمرکز خود را بر روی موضوعی بگذارید درحالی‌که متوجه آنچه در پیرامون خود می‌گذرد نشوید (برای مثال غرق در خواندن یک کتاب بشوید) امواج مغزی شما بر روی فرکانس آلفا می‌رود و ضمیر ناخودآگاه شما در دسترس قرار می‌گیرد و از آن موضوعی که توجهتان بر روی آن است (مثلاً مطالب آن کتاب) تأثیر می‌گیرید.
امواج آلفا از حدود یک و نیم سالگی در بچه‌ها تولید می‌شوند و با تکامل این امواج، قدرت فراگیری مغز نیز بیشتر می‌شود.
امواج آلفا در کودکان
در ۶ و ۷ سالگی بیشترین امواج مغز، امواج آلفا هستند. به همین خاطر است که کودکان در این سن قدرت یادگیری بیشتری دارند.
حالت آلفا دقیقا همان زمانی است که ما افکار روزمره را در سر خود داریم و به آنها فکر می کنیم.
به بیان دیگر حالت آلفا قدرت در زمان حال بودن است.
حضور کامل فکری و جسمی در لحظه که باعث می شود اکثر تصمیم گیری های ما بر اساس آن انجام شود.
امواج آلفا با هماهنگی، خونسردی و هشیاری ما ارتباط کامل دارند. پس یادگرفتن اینکه چگونه با تمرین می توانیم در حالت آلفا بمانیم به ما کمک خواهد کرد تا حداقل در تصمیماتمان عملکرد بهتری داشته باشیم.
امواج مغزی تتا
امواج تتا در زمینه های بهبود بینش و خلاقیت کاربرد دارد.
موج تتا اغلب در خواب و عمدتا در تفکرات عمیق و مدیتیشن های عمیق تششع پیدا می کند.
تتا بستری مناسب برای یادگیری و به خاطر سپردن، بصیرت و بینش است.
در این موج احساسات ما از دنیای خارج باز پس گرفته می شود و عملکرد روی سیگنالهای درونی بدن متمرکز می شود.
این دقیقا همان حالت قبل از فرو رفتن به خواب عمیق است. زمانی که ما ممکن است با صدای کوچکی از خواب بپریم و خوابمان هنوز به اصطلاح سنگین نشده است. هنگام بروز حالت تتا ما تقریبا در یک رویا هستیم که در آن تصاویر را به صورت واضح و کامل می بینیم.
در این حالت است که با ترسها، خاطرات بد و کابوس هایمان روبرو می شویم.
در موج تتا فرکانس امواج مغزی به ۳ تا ۸ سیکل در ثانیه کاهش می‌یابد.
اگر مدت‌زمانی که مغز بر روی وضعیت آلفا قرار دارد طولانی شود، برای رفتن به یک خواب آماده می‌شویم. در دقایق اولیه خواب، امواج مغز بر روی موج تتا قرار می‌گیرند.
همانطور که ذکر شد موج تتا در خلاقیت و درک شهودی و حسی، تمرکز درونی و حافظه نقش مهمی دارد.
این امواج در کودکان تا سن ۱۳ سالگی در حالت بیداری هم دیده می‌شوند. ولی در بزرگسالان پس از وارد شدن به خواب ظاهر می‌گردد.
امواج مغزی دلتا
این دامنه از موج در خیال بافی ، تفکرات عمیق و خواب بدون رویا بوجود می آید.
این موج باعث تجربه حالت احساسی عمیق و اولیه در ارتباطات فردی است که باعث احساس آرامش می شود.
به عبارتی موج دلتا کند ترین فرکانس مغزی انسان است و در این حالت فعالیت ذهن خودآگاه انسان به صفر می رسد و فرماندهی بدن ما در دست ذهن ناخودآگاه ما قرار می گیرد.
فرکانسشان زیر ۳ سیکل در ثانیه است. با تغییر فرکانس مغز از موج تتا به موج دلتا ما وارد یک خواب عمیق می‌شویم؛ به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت خواب عمیق ما زمانی اتفاق می‌افتد که امواج مغزی بر روی موج دلتا قرار گیرند.
در برخی از مراتب هیپنوتیزم (هیپنوتیزم بسیار عمیق) نیز می‌توان فرکانس مغزی را تا این حد پایین آورد و به ضمیر ناخودآگاه دسترسی پیدا کرد.
قرار گرفتن مغز بر روی این موج باعث رسیدن به آرامش و تجدیدقوای بدنی فرد می‌شود.
افرادی که خستگی بیش‌ازحد و یا مشغولیت فکری زیاد دارند نمی‌توانند وارد این موج شوند و درنتیجه بعد از خواب احساس شادابی و نشاط ندارند.
موج غالب در نوزادان زیر ۶ ماه موج دلتا است که در شرایط طبیعی با افزایش سن از دامنه این موج کاسته می‌شود.
امواج مغزی گاما
موج گاما سریع ترین موج مغزی با فرکانس بالاست.
موج گاما انتقال دهنده سریع و در آن واحد اطلاعات به مناطق مرتبط مغزی است.
سرعت این ارتعاش مسیر کشف و شناخت این موج را همچنان در هاله ای از ابهام قرار داده است.
این موج باعث افزایش درک و قدرت انجام همزمان چند فعالیت ذهنی است. محققان دریافتند که عشق و پرهیزگاری باعث افزایش ارتعاش این موج می شود.
موج گاما بیشترین فرکانس را در مقایسه با سایر امواج مغزی دارد و افزایش دامنه ی آن جهت فرایند یادگیری در ارتباط با مسائل پیچیده و چند وجهی ضرورت دارد.
امواج مغزی بتا
در طول شبانه‌روز بیشترین موج از امواج مغزی که با آن سروکار داریم «موج بتا» می‌باشد.
در حالت بیداری کامل فرکانس امواج مغزی بین ۱۲ تا ۲۷ سیکل در ثانیه متغیر است که به آن موج بتا می گویند.
در این حالت ضمیر خودآگاه کنترل مغز را بر عهده گرفته و ضمیر ناخودآگاه در دسترس نمی‌باشد و به کار خود مشغول است؛ اکنون‌که شما در حال مطالعه این مطلب هستید امواج مغزی شما روی این فرکانس قرار دارند.
وقتی مغز موج بتا فرکانس قرار بگیرد معمولاً بر روی فعالیت‌های منطقی نیمکره سمت چپ مغز متمرکز می‌شویم.
پس زمانی که مشغول انجام کارهای روزمره زندگی هستیم هشیاریم مواظب و متوجه ایم با مسائل زندگی دست و پنجه نرم می کنیم قضاوت می کنیم تصمیم می گیریم فعالیت ذهنیمان متمرکز راه رفتن یا رانندگی می شود امواج مغزی در محدوده بتا قرار می گیرد.
تعداد زیادی از داروهای آرام بخش و خواب آور امواج مغزی بتا را زیاد می کنند بنابراین برخلاف آرامش ذهنی فعالیت قشر مغز این افراد زیاد خواهد شد.
همچنین گاهی که فرد تحت تاثیر این دارو ها به خواب می رود به علت تغییر در الگوی امواج مغزی، خواب طبیعی نخواهد داشت.
همین امر علت احساس خستگی این افراد بعد از خواب است.
موج بتا به سه دسته تقسیم می شود:
موج بتای “یک” می تواند مسئول افکار بی پایه و به فکر فرو رفتن سریع باشد موج بتای “دو” کاشف موضوعات مختلف است و موج بتای سوم یا های بتا در شرایطی که فرد افکار پیچیده تجربیات جدید و عصبانیت شدید یا هیجانات مختلفی را تجربه می کند ساطع می شود.
نکته: اگر در حالت بیداری توجه و تمرکز شما بر روی موضوعی قرار بگیرد و غرق در آن بشوید، مغز به‌صورت خودکار امواج مغزی را تغییر می‌دهد و روی موج دیگری تنظیم می‌شود. وقتی توجه خود را از آن موضوع برمی‌دارید و به حالت عادی برمی‌گردید، مغز شما مجدداً امواج خود را تغییر داده و به فرکانس بتا بازمی‌گردد.
نتیجه گیری و سخن آخر:
ما می توانیم با تمرین های مختلف از جمله مدیتیشن به ناحیه امواج آلفا برسیم یا اینکه در زمانی از شبانه روز که در حالت آلفا (معمولا قبل از خواب و بعد از بیداری) به سر می بریم، ضمیر ناخودآگاه خود را در مسیر رسیدن به خواسته هایمان برنامه ریزی کنیم و سرعت رشد و موفقیت خودمان را چندین برابر افزایش دهید.
نکته بسیار و بسیار مهم:
برنامه ریزی ضمیر ناخودآگاه از این حیث اهمیت دارد که تا وقتی که ما درون ذهن خود و برنامه های اشتباه قرار گرفته در آن را تغییر ندهیم بزرگترین مانع را در مقابل پیشرفت خود داریم و تلاش های بیرونی راه گشا نخواهند بود.
راستی دیدگاه شما برای من خیلی مهمه.
حتما پایین همین صفحه دیدگاهتو برام بنویس.
بلا استثنا شخصا می خونم و پاسخ میدم.
در ضمن اگر عضو سایت باشید و وارد سایت شده باشید، وقتی نظرتون تایید شد یا کسی بهش پاسخ داد، بلافاصله بهتون از طریق ایمیل اطلاع رسانی میشه و می تونید با لینکی که تو ایمیلتون هست پاسخ دیدگاه خودتون رو مشاهده کنید.
اگر تمایل دارید از پاسخ دیدگاهتون مطلع بشید ولی هنوز در سایت عضو نشدید، براحتی می تونید از طریق دکمه زیر عضو سایت بشید و یا اگر عضو هستید، وارد سایت بشید.
امتیاز شما بسیار با ارزشه. می تونید با کلیک کردن یا لمس ستاره سمت چپ بالاترین امتیاز رو به مقاله بدید.
دایره بالای ستاره ها میانگین امتیاز مقاله رو نشون میده. اگر روی دایره کلیک کنید تعداد رای های با ارزش رو نشون میده.